(O)sąd nad transformacją

poniedziałek, 18 sierpień 2014 07:12

Członków Komisji zapraszam do udziału w realizacji następującego projektu badawczego:

O)sąd nad transformacją.

Transformacja ustrojowa i jej społeczno-kulturowe rezultaty w ćwierć wieku później:  weryfikacja  dotychczasowych  teorii na temat przemian ustrojowych w słowiańskich krajach postkomunistycznych Europy Środkowej i Półwyspu Bałkańskiego oraz literacka reprezentacja transformacji w świetle programowego zwrotu ku pamięci narodowej.

Zamierzenie badawcze będzie starało się odpowiedzieć na problemy, dotyczące potencjału semantycznego oraz przyczyn, warunków i kontekstu wzrostu popularności potransformacyjnych narracji na obszarze Europy Środkowej i Półwyspu Bałkańskiego związanych z programowym zwrotem ku pamięci narodowej i narodowej tradycji. Na obszarze całej Słowiańszczyzny, a także w Europie Zachodniej od dekady obserwuje się narastającą popularność argumentacji zakorzenionej we własnej, narodowej tradycji, eksponującej odrębny narodowy paradygmat kulturowy i aksjologiczny, a także ekskluzywny interes narodowego sacro egoismo. Badania, w zamierzeniu realizatorów, powinny stanowić dopełnienie eksploracji nad przebiegiem transformacji, których efektem była czterotomowa publikacja pt. Literatury słowiańskie po roku 1989 (zob. Archiwum), prezentująca w wieloaspektowej refleksji diagnozę literackiego obrazu rzeczywistości społecznej w dobie transformacji (lata 1989 – 2000).

W przekonaniu inicjatorów postulowanych badań należy wyjaśnić potencjał symboliczny narracji potransformacyjnych, wskazać na kluczowe konteksty i źródła ich popularności, związane z efektami oraz porażkami transformacji, negatywnymi rezultatami globalizmu, patologiami, które w szczególnym natężeniu pojawiły się w procesie transformacji w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym. Sprzyjające kulturowe tło pod obecną i ciągle wzrastającą nośność narracji antypotransformacyjnych stworzyło kształtowanie się liberalizmu politycznego, który wkrótce po roku przełomu 1989 w kilku słowiańskich krajach Europy Środkowej przybrał rysy ponowoczesne, gdyż zbiegł się z recepcją postmodernizmu. W przestrzeni badawczej powinno się pojawić wyjaśnieniekomparatystycznego i konfrontatywnego aspektu powstawania i funkcjonowania dyskursów eksponujących zwrot ku tradycji narodowej w słowiańskiej przestrzeni kulturowej z uwzględnieniem różnic kulturowych, etnicznych, konfesyjnych, a także mechanizmów ekskluzji i stygmatyzacji.

Badania nad narracjami na temat przemian ustrojowych w słowiańskich krajach postkomunistycznych Europy Środkowej i Półwyspu Bałkańskiego w świetle programowego zwrotu ku pamięci narodowej powinny posiadać zróżnicowany obszar dominant problemowych. Objąć powinny – w zamierzeniu pomysłodawców – kwestie filozoficzno-politycznego dyskursu krytyki globalizmu i neoliberalizmu (Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia), historiograficzny dyskurs rewizjonizmu historycznego (Chorwacja, Serbia, Macedonia, Bułgaria, Czarnogóra), obecność i rolę powszechnych euroatlantyckich matryc pojęciowych, ideologemów i stereotypów, strategie artystyczne w kulturze wizualnej (Chorwacja, Słowenia, Polska).

Potransformacyjne narracje na obszarze Europy Środkowej i Półwyspu Bałkańskiego wpisują się w kontekst oznaczający podważenie uniwersalistycznego optymizmu (S. Huntington),  zakwestionowanie idei postępu (Z. Krasnodębski),  kryzys orientacji postmodernistycznej, która stymulowała i pośrednio kształtowała neoliberalny porządek ustroju i rzeczywistości transformacyjnej(H. Janaszek-Ivaničkova).